Hiện tượng ruồi bay là gì?

Hiện tượng ruồi bay là một triệu chứng thường gặp khiến người bệnh phải đi khám mắt.

Hiện tượng ruồi bay khi nhìn lên nền sáng.

Đó là hiện tượng nhìn thấy những bóng mờ hay hình những sợi chỉ ngoằn ngoèo hoặc hình các mảnh mạng nhện treo lơ lửng và di chuyển trước mắt (trong khi mắt nhìn yên một chỗ). Một khi người bệnh thấy hiện tượng ruồi bay, phản xạ đầu tiên là cố gắng nhìn rõ bằng cách tập trung vào nó nhưng điều này khó thực hiện vì những hình ảnh này không những không đứng yên mà lại còn di động khi ta đảo mắt. Một đặc điểm nữa là người bệnh không thể dùng tay nắm bắt được chúng. Hiện tượng ruồi bay sẽ rõ hơn khi người bệnh nhìn lên bầu trời quang đãng lúc ban ngày hoặc nhìn vào một nền sáng.

 

Hiện tượng ruồi bay thường xảy ra ở người lớn tuổi nhưng cũng có thể xảy ra sớm ở người trẻ bị cận thị. Hiện tượng này hầu như vô hại, không ảnh hưởng đến mức độ nhìn rõ của người bệnh; tuy nhiên, nếu vẩn đục dịch kính nặng thì bệnh nhân có thể bị mờ mắt. Cần lưu ý là khi có một thay đổi nào đó (nhất là khi thấy nhiều đốm bay, lóe sáng) thì đều phải được khám thật chuyên nghiệp, bởi vì có đến 2% những thay đổi đột ngột này là dấu hiệu của bong võng mạc sớm, cần được xử trí khẩn trương mà không thể “chờ xem cái gì sẽ xảy ra”.

Hiện tượng ruồi bay cần được phân biệt với hiện tượng nhìn thấy những đốm đen cố định trước mắt và chỉ di chuyển khi ta đảo mắt. Đây là một tình trạng bệnh lý khác của mắt - là bệnh của giác mạc hay của thủy tinh thể mà không phải bệnh của dịch kính.
 

Do đâu có hiện tượng ruồi bay?

Dịch kính là một khối gelatin vô sắc và trong suốt của nhãn cầu, choán đầy khoang nằm giữa thủy tinh thể và võng mạc. Nguyên nhân của hiện tượng ruồi bay là do có những đốm vẩn đục tích tụ bên trong dịch kính của mắt. Những đốm này thay đổi về kích thước, hình dáng, độ đặc, chỉ số khúc xạ, mức độ di động. Các hình ruồi bay mắt nhìn thấy là do các đốm nói trên tạo ra những bóng tối trên võng mạc hoặc do sự khúc xạ của ánh sáng khi đi qua chúng.

Vì thực sự có những đốm vẩn đục trong dịch kính nên đây không phải là những ảo ảnh về thị giác mà là những hiện tượng có thật của bên trong mắt.

Có 2 nhóm nguyên nhân sinh ra các đốm vẩn đục tích tụ trong dịch kính: (1) Thoái hóa sinh lý tự nhiên của dịch kính là nguyên nhân thường gặp nhất, xuất hiện những cấu trúc đông đặc làm mất đi tính trong suốt thuần nhất của dịch kính; và (2) Dịch kính bị viêm nhiễm, xuất huyết, có ký sinh trùng, hay bong võng mạc… là những nguyên nhân bệnh lý cũng gây ra hiện tượng ruồi bay; ngoài ra còn có thể đưa đến mù lòa nên bệnh nhân cần được khám và chữa trị kịp thời.
 

Điều trị hiện tượng ruồi bay

Tùy theo nguyên nhân gây ra hiện tượng ruồi bay mà ta có những biện pháp điều trị khác nhau. Bệnh nhân có triệu chứng ruồi bay nên đến khám các bác sĩ mắt, để được chẩn đoán và điều trị thích hợp. Bệnh nhân cần được tái khám định kỳ, ngay cả khi được chẩn đoán do nguyên nhân thoái hóa sinh lý của dịch kính. Đặc biệt, cần tái khám ngay khi thấy hiện tượng ruồi bay nhiều hơn, mắt mờ hơn và kèm theo thấy chớp sáng (thấy những vệt sáng hay ngôi sao xẹt qua mắt), vì đây có thể là những dấu hiệu của những tổn thương hay bệnh lý thật sự trong mắt mới xuất hiện.

Đối với các trường hợp nặng hơn, có các phương pháp can thiệp sau:

• Cắt bỏ dịch kính: có thể có hiệu quả. Cắt và hút dịch kính, tránh lôi kéo dịch kính để không làm co kéo võng mạc. Bơm bổ sung huyết thanh mặn để duy trì áp suất của nhãn cầu. Có thể gặp các biến chứng như: đục thủy tinh thể, bong võng mạc, phù hoàng điểm, giảm độ căng, để sót các tích tụ, bong dịch kính phía trước, tổn thương thần kinh thị giác.
• Làm tiêu dịch kính bằng YAG laser: tập trung bắn vào các đốm tích tụ để làm bay hơi và làm tiêu các sợi collagen bên trong. Ít xâm hại và ít biến cố hơn phương pháp cắt bỏ dịch kính, tuy nhiên có những nguy cơ đáng kể về thị giác.

BS Nguyễn Thị Thu Tâm