1. Sẹo rỗ là gì?

• Sẹo là sự hình thành mô sợi thay thế mô bình thường bị hủy hoại do chấn thương hoặc bệnh lý nào đó. Khi mô sợi bị giảm hay mất tại chỗ tổn thương sẽ hình thành sẹo rỗ hay còn gọi là sẹo lõm. Sẹo rỗ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, giảm tự tin khi giao tiếp.
• Sẹo rỗ được chia làm 3 loại chính sau:

- Sẹo hình hộp (sẹo đáy vuông) có hình đa giác, thường ở vùng má, thái dương. Có thể nông hay sâu, đường kính sẹo từ 1,5-4mm

- Sẹo hình lòng máng (đáy tròn): thường làm da có dạng làn sóng, đường kính 4-5mm.

2. Nguyên nhân có thể gây ra sẹo rỗ là gì?

Có nhiều nguyên nhân tác động đến việc hình thành sẹo rỗ:

- Do chấn thương không được xử lý đúng cách: khi có vết thương, cần nhanh chóng xử lý sạch sẽ, tránh nhiễm trùng và loại bỏ hoàn toàn dị vật tồn đọng trên bề mặt vết thương. Khi băng bó vết thương cũng không được căng hay chùng quá. Ngoài ra, sẹo lõm cũng có thể hình thành do khâu vá không đúng lớp giải phẫu

- Do chế độ thực hiện một số thủ thuật y khoa không đúng cách như khi tiêm vaccin không đúng hay khi tiêm triamcinolone điều trị sẹo lồi sai cách.

3. Cần làm gì để phòng ngừa sẹo rỗ?

- Để ngăn ngừa sẹo sau những tổn thương ở da, cần biết cách chăm sóc tổn thương da đúng cách. Điều này giúp các thương tổn lành nhanh hơn và giảm nguy cơ hình thành sẹo.

- Điều trị sớm và đúng cách các bệnh lý da như mụn, trứng cá, thuỷ đậu… Chữa khỏi mụn sớm sẽ hạn chế các mụn viêm to và sâu. Nhờ vậy da không bị tổn thương nhiều dẫn đến hình thành sẹo. Cần lưu ý, phải tuân theo chỉ định và hướng dẫn của bác sỹ khi điều trị mụn. Không tự ý uống thuốc, ngưng thuốc hay đổi thuốc khiến cho hiệu quả không được như mong muốn.

- Tránh cào gãi, nặn, lễ mụn vì dễ tạo ra những thương tổn sẹo mới.

- Khi có vết thương nên chăm sóc vết thương đúng cách. Vệ sinh sạch sẽ khu vực tổn thương. Không cạy mài, lột mài vì sẽ khiến cho quá trình lành thương không được đảm bảo và dễ để lại sẹo.

- Thận trọng khi thực hiện các thủ thuật tiêm corticosteroid trong thương tổn: nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín, an toàn khi thực hiện thủ thuật.

- Khi có sẹo, không tự ý tác động lên sẹo khi không có hướng dẫn của bác sĩ vì có thể làm sẹo xấu hơn, hình thành thêm các sẹo mới và gây các tác dụng phụ như tăng sắc tố lâu dài.

4. Các phương pháp nào giúp điều trị sẹo rỗ?

- Sẹo rỗ có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp với mức độ thành công khác nhau. Điều trị sẹo rỗ đa số là để giải quyết vấn đề thẩm mỹ và không có đơn trị liệu nào là tối ưu nhất cho tất cả bệnh nhân. Tùy thuộc vào loại sẹo, bác sĩ da liễu sẽ kết hợp các phương pháp điều trị phù hợp cho từng loại sẹo trên từng bệnh nhân để cho hiệu quả tối ưu nhất. Trị liệu có thể giúp cho sẹo rỗ đầy hơn, vùng da có sẹo mềm mại và mịn màng hơn. Một khi đã có tổn thương sẹo, sử dụng đơn thuần các loại thuốc thoa hầu như cho tác dụng điều trị kém. Các kĩ thuật và thiết bị công nghệ cao hiện nay giúp tạo mới collagen đã mất, tái tạo lại vùng mô sẹo, trẻ hóa da, mang lại vẻ mịn màng cho làn da mà không mất nhiều thời gian nghỉ dưỡng.

- Phương pháp tái tạo da bằng hoá chất: đây là thủ thuật gây bong vảy hóa học có kiểm soát của thượng bì và lớp bì, giúp tăng quá trình sửa chữa của da. Các hóa chất lột có thể dùng là salicylic acid, glycolic acid, pyruvic acid, trichloroacetic acid. Lựa chọn nồng độ phụ thuộc vào hóa chất được dùng, vùng da điều trị và độ nặng của sẹo. Thủ thuật tái tạo da bằng hoá chất nên được thực hiện tại cơ sở y tế để tránh các nguy cơ như tạo sẹo và giảm sắc tố da.

- Phương pháp siêu mài mòn da: là kỹ thuật tái tạo bề mặt, tạo tổn thương để thúc đẩy tái tạo da mới. Siêu mài mòn có thể làm lặp lại với khoảng cách ngắn, ít gây đau, không cần gây tê và thực hiện nhiều đợt.

- Lăn kim: Lăn kim có tác dụng tương tự laser vi điểm trên da nhưng không có hiệu ứng nhiệt. Dụng cụ lăn kim gồm một con quay vô trùng mang nhiều kim, tạo ra nhiều vi lỗ trên da ở mức độ trung bì – nhú bì tùy theo độ dài kim. Kỹ thuật này tương đối an toàn cho tất cả loại da và ít nguy cơ tăng sắc tố da sau viêm so với laser tái tạo bề mặt, lột hóa chất hoặc dermabrasion. Có thể phối hợp lăn kim và huyết tương giàu tiểu cầu (PRP). PRP chứa yếu tố tăng trưởng tự thân, đặc biệt là yếu tăng trưởng biểu mô, yếu tố tăng trưởng tách từ tiểu cầu, yếu tố chuyển dạng beta và yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu rất hữu ích để tăng lành vết thương và sửa chữa mô.

- Laser tái tạo bề mặt bao gồm laser xâm lấn và không xâm lấn, khá hữu ích trong điều trị sẹo trứng cá. Một số loại laser xâm lấn được sử dụng như Carbon dioxide và laser Erbium YAG tái tạo bề mặt da bằng cách tạo ra các vi thương tổn kích thích lành mô sẹo. Mặt khác, laser không xâm lấn như laser Nd YAG và Diode, chủ yếu kích thích tạo collagen mới, mà không loại bỏ thượng bì.

- Cắt đáy sẹo: đây là kỹ thuật đặt kim vào dưới mô sẹo và di chuyển theo nhiều hướng. Cơ chế cải thiện sẹo là giải phóng, cắt đứt dải xơ sợi bên dưới sẹo trong lớp bì, mô dưới da và tách bề mặt bên trên khỏi cấu trúc sâu hơn bằng 1 cây kim, dẫn đến tạo mô liên kết mới bên dưới sẹo. Đây là phương pháp đơn giản nhưng có thể cải thiện đáng kể sẹo rỗ nếu được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm.

- Tiêm chất làm đầy: Chất làm đầy thường hiệu quả nhất trong cải thiện sẹo đáy tròn. Chất làm đầy có thể làm cải thiện sẹo tức thì và một số chất làm đầy cũng có thể kích thích sản sinh nguyên bào sợi sau đó là collagen giúp cải thiện sẹo lâu dài.

5. Người bệnh sẹo rỗ sau khi điều trị cần chăm sóc da tại nhà như thế nào?

- Sau khi sử dụng các phương pháp tái tạo bề mặt để điều trị sẹo rỗ, vùng da sau điều trị có thể đỏ, rát nhẹ, đóng mài và bong nhẹ trong quá trình 5-7 ngày sau điều trị.

- Tránh tiếp xúc nắng, nhất là ánh nắng từ 10h sáng đến 16 giờ chiều.

- Tránh chà xát vùng da sau điều trị, không bóc, lột mài trên da sau điều trị.

- Có thể rửa mặt nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý hoặc nước sạch, thấm khô ngay sau khi rửa.

- Tránh tiếp xúc vùng da điều trị lâu với nước.

- Sử dụng kem dưỡng ẩm và thuốc thoa, thuốc uống theo hướng dẫn của bác sĩ.

- Thoa kem chống nắng trước khi ra nắng 30 phút, thoa lại mỗi 2 giờ.

- Sử dụng nón rộng vành, khẩu trang tối màu.

- Uống nhiều nước, bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất.

- Tái khám và điều trị sẹo lần kế tiếp theo đúng chỉ định của bác sĩ.